نقاشیِ گروهیِ چله؛ پالایش و امید

میرا/محسن علیا . زهرا ‌رضاسلطانی

این نقاشی حاصل دست یک نفر نیست، بلکه از کوششی جمعی برمی‌‌آید - کوشش بازدیدکنندگانی که دعوت شدند آزادانه خود را در فرایند کنش مشترکی از آفرینش بیان کنند. در قالب ابتکاری برای هنر‌درمانی در واکنش به زخم‌های جنگ و پیامدهای روانی ماندگار آن، این بوم چیزی فراتر از بستری برای رنگ می‌شود و به ظرفی جمعی برای احساس، خاطره و درمان بدل می‌گردد.

تابلو انفجاری از رنگ و حرکت است. با ضربه‌های چرخانِ قلم‌مو، پاشِش‌ها و لایه‌های درهم که حسی از آشوب و رهایی ایجاد می‌کند. حرکت درون اثر پویا و غیرخطی است و بازتابی از ماهیت پیش‌بینی‌ناپذیرِ تروما و شیوه‌های گسسته‌ای که افراد برای پردازش آن به کار می‌برند را تصویر می‌کند. قلم‌زنی‌ها چه خشن و پرقدرت و چه نرم و سرگردانْ طیفی می‌سازند که حالات گوناگون عاطفی - از خشم و سردرگمی تا تأمل و امید - را تداعی می‌کند.

نقوش دایره‌ای به‌طور مکرر ظاهر می‌شوند، اغلب در رنگمایه‌های آبی و سفید، که می‌تواند نماد چرخه‌ها باشد - چرخه‌های خشونت، درمان یا حتی تاب‌آوری. اسلوب پاشِش رنگ، به‌ویژه سفید و آبی، انرژی و خودانگیختگی می‌آفریند و نمایانگر فوران‌های ناگهانی احساس یا لحظات روشنایی است. خطوط منحنی و فرم‌های درهم‌تنیده به ارتباط و هم‌پیوندی اشاره دارند، بازتابی از تجربه‌ی مشترک کسانی که تحت تأثیر جنگ بوده‌اند. پالت رنگی غنی و متنوع است و هر رنگ سهمی در چشم‌انداز عاطفی اثر دارد. هم‌نشینی رنگ‌های پرجنب‌وجوش با رنگ‌های ملایم تنشی بصری می‌سازد که با تنش روانی بازماندگان پس از جنگ هم‌آواست.

در میان این همه انتزاع، برخی فرم‌ها برجسته‌ترند. شکل‌های گُل‌مانندْ تضادی تأثربرانگیز با آشوب پیرامون می‌سازند. گل‌ها اغلب نماد زندگی، زیبایی و زایش دوباره‌اند؛ شاید بازتاب ناخودآگاه اشتیاقی به صلح و بازگشت به عادیّت. ضربه‌های لایه‌لایه و رنگ‌های همپوشان بیانگر صداها و دیدگاه‌های گوناگون‌اند و ماهیت جمعی این کار را تقویت می‌کنند.

از منظر هنر‌درمانی، این نقاشی پیروزیِ بیانِ جمعی است. به شرکت‌کنندگان امکان می‌دهد کشمکش‌های درونی خود را بیرون بریزند و احساساتشان را در فضایی مشترک بازتاب‌یافته و تأییدشده ببینند. فقدان ساختار خشک، آزادی می‌بخشد و عمل نقاشیِ جمعی پیوند و همبستگی می‌آفریند. این اثر در پی کمال زیبایی‌شناسانه نیست - در پی حقیقت است. و در همین حقیقت، زیبایی را می‌یابد.

این اثر هنری گواهی‌ست بر تاب‌آوریِ روح انسان. و پیامدهای عاطفی جنگ را نه از مسیر روایت که از خلال حرکت، رنگ و فرم ثبت می‌کند. آشفته، خام و عمیقاً برانگیزاننده است - درست همانند خودِ فرایندِ درمان.